Zoals zoveel buitenplaatsen is Zandhove voortgekomen uit een vroegere erve en een spijker (opslagplaats voor graan). Rond 1675 werd dit boerenbedrijf ’t Zand genoemd. Het was gebouwd op de dekzandruggen en rivierduinen, die daar door eeuwenlange overstromingen van de IJssel waren ontstaan. Begin achttiende eeuw werd het goed gekocht door de notabele Zwolse familie Scrivrius, die er al snel na de aankoop een statig huis liet bouwen, dat bekend stond als ’t Huis op ’t Zand. In de jaren die volgden werd er een echt landgoed van gemaakt in de Franse geometrische stijl. Naast een kleine sier- en moestuin achter het huis legden de eigenaren kaarsrechte lanen aan, omzoomd door eiken. Er zijn nog steeds enkele oude eiken uit die tijd op Zandhove aanwezig.
Begin negentiende eeuw was het uiterlijk van het grote huis nauwelijks veranderd, maar het park had een geheel ander aanzien gekregen. De rechtlijnige Franse tuinen en parken werden als ouderwets beschouwd. De ideeën van Engelse landschapsarchitecten gaven voortaan ook in Nederland de toon aan. Parken en tuinen moesten een romantische, ‘natuurlijke’ indruk maken. Op Zandhove werd in die tijd zo’n ‘Engelsche bosch’ aangelegd, met slingerpaden, heuveltjes en waterpartijen. Een belangrijk deel van deze parkaanleg is door de jaren heen bewaard gebleven. In het park van Zandhove kan de wandelaar zich voor even twee eeuwen terug in de tijd wanen.
Het grote huis van Zandhove kwam na de Tweede Wereldoorlog in het bezit van de gemeente Zwolle en kreeg een geheel andere bestemming. Het werd ingericht als sanatorium voor tuberculosepatiënten. Toen het aantal patiënten midden jaren vijftig snel terugliep, kreeg Zandhove een nieuwe functie en wel als opvanghuis voor uit Indonesië gerepatrieerde bejaarden. Aan Zandhove als ‘Indisch huis’ kwam eind jaren zeventig een einde: de doelgroep werd met het jaar kleiner. Zandhove werd een verpleeghuis voor alle bejaarden die opvang nodig hadden. Onder de naam Zorgspectrum Het Zand bestaat deze functie nog steeds. De moeder van de auteur van dit artikel overleed er in 2007 in haar honderdste levensjaar.
Een uitvoerige geschiedenis over Zandhove is het boek ‘Zandhove, van buitenplaats tot verpleeghuis’, van Jan ten Hove.
Tekst en fotografie: Jan van de Wetering
Like ons!